Đông trùng hạ thảo hay trùng thảo, hạ thảo đông trùng,... là một vị thuốc có nguồn gốc từ vùng cao nguyên Vân Nam, Tây Tạng của Trung Quốc. Là một loại dược liệu cao cấp được nhiều người săn đón và tìm kiếm hiện nay.
Tên gọi, danh pháp
Đông trùng hạ thảo hay trùng thảo, hạ thảo đông trùng,... là một vị thuốc có nguồn gốc từ vùng cao nguyên Vân Nam, Tây Tạng của Trung Quốc. Là một loại dược liệu cao cấp được nhiều người săn đón và tìm kiếm hiện nay.
Đông trùng hạ thảo là vị dược liệu tự nhiên có dạng nấm nhỏ, hình trụ, mảnh, dài 3 - 6 cm, lúc non 10 - 11 cm, rắn chắc, ở giữa rỗng. Thân nấm to hơn ở phần dưới, thon dần về phía trên, đầu nhọn hình thoi rộng, đường kính 2,5 - 6 mm, phần này có bề ngoài xù xì, lấm tấm những hạt nhỏ, soi dưới kính hiển vi thì thấy là một u nang (cơ quan sinh sản). Quả nang hình bầu dục hoặc hơi tròn, chứa các nang xơ, có cuống ngắn. Nang chứa nhiều bào tử vách ngăn riêng lẻ.
Đông trùng hạ thảo được tìm thấy từ những thập kỷ trước ở dãy núi Himalaya cao nguyên Tây Tạng, nơi có độ cao từ 3500m đến hơn 5000m với điều kiện khí hậu vô cùng khắc nghiệt. Tại đây, người ta tìm thấy một dị thảo đặc biệt là một dạng ký sinh của một loại nấm túi sống trên cơ thể của ấu trùng loài bướm.
Vào mùa đông giá rét, ấu trùng sâu non đem theo bào tử nấm sống ký sinh đi "ngủ đông". Lúc này các bào tử nấm ký sinh phát triển các sợi bên trong, hút dưỡng chất từ con sâu non và làm sâu non chết dần. Đến ngày hạ nắng ấm, sợi nấm bên trong phát triển thân dài màu nâu vươn ra khỏi đầu con sâu non, sinh trưởng lên mặt đất, nên người ta gọi là “đông trùng hạ thảo”.
Thông thường, khi ấu trùng sâu non ngủ đông, thời gian sau sẽ hoá thành bướm, nhưng nếu bị nhiễm nấm Cordyceps Sinensis sống ký sinh thì nó sẽ trở thành đông trùng hạ thảo.
Phân bố
Đông trùng hạ thảo tự nhiên là kết quả của sự ký sinh nấm thuộc chi Cordyceps trên sâu non của các loài bướm thuộc chi (giống) Hepialus, Brihaspa hoặc Allomyrina. Đông trùng hạ thảo tự nhiên được tìm thấy chủ yếu trên vùng cao nguyên Vân Nam, Tây Tạng thuộc Trung Quốc.
Đông trùng hạ thảo tự nuôi dưỡng là đông trùng hạ thảo được con người chủ động nuôi cấy và dưỡng phát triển trên cơ thể ấu trùng nhộng tằm, hoặc cấy trên các vật chủ khác như hỗn hợp đậu xanh, vỏ trứng, gạo lứt và nhộng tằm xay nhỏ để tạo môi trường sống giống với tự nhiên.
Thu hái, chế biến
Thời điểm lý tưởng để thu hoạch đông trùng hạ thảo là vào mùa hạ từ tháng 3 đến tháng 7 hàng năm. Đông trùng hạ thảo trong tự nhiên thường ở những nơi cheo leo và rất khó để thu hái, chúng cũng chỉ nhỏ bằng cuống táo, người thu hái thường đào một hố sâu khoảng 10 cm quanh cây nấm quý này và nhổ chúng ra khỏi mặt đất.
Đông trùng hạ thảo tự nuôi dưỡng được cấy giống trong các lọ cơ chất và thay đổi điều kiện môi trường theo từng giai đoạn. Tới thời điểm thu hoạch, đông trùng hạ thảo được thu hái trong điều kiện vô trùng. Sau đó được bảo quản và chế biến để có thể sử dụng trong thời gian dài:
Đông trùng hạ thảo được thu hái và sử dụng toàn bộ phần thân thảo, cả phần trên mặt đất và phần còn dính với sâu non.
Trong đông trùng hạ thảo nhập ở Trung Quốc người ta đã chiết xuất được khoảng 1% một loại acid đặc biệt gọi là acid cordycepic 3 - 4 - 5 tetraoxyhexahydrobenzoic có cấu tạo tương tự như acid quinic. Ngoài ra, các chất khác và hoạt chất chưa được biết.
Có khoảng 25 - 32% protid trong đông trùng hạ thảo. Khi thủy phân cho acid glutamic, histidin, prolin, valin, arginin, oxyvalin, và alanin.
Ngoài ra còn có 8,4% chất béo trong đó acid không no chiếm 82,2% (acid linolic 31,69%, acid linilenic 68,31%) và acid béo no chiếm 13% (theo Lưu Thọ Sơn và cộng sự - Trung dược nghiên cứu đề yếu, 1963, 126).
Theo y học cổ truyền
Đông trùng hạ thảo có tính ôn, vị ngọt, vào hai kinh phế và thận. Có tác dụng ích phế, thận, cầm máu, tinh tủy và hoá đờm.
Theo y học hiện đại
Tác dụng trên kích thích miễn dịch
Tác dụng trên chức năng sinh sản
Tác dụng giảm đường huyết
Tác dụng chống oxy hóa
Tác dụng bảo vệ gan và thận
Các tác dụng khác
Trong dân gian, đông trùng hạ thảo có đa dạng cách sử dụng khác nhau tùy thuộc vào thể trạng và mục đích sử dụng của mỗi người.
Đông trùng hạ thảo tươi
Đông trùng hạ thảo khô
Sử dụng thời gian ngắn thì đông trùng hạ thảo được coi là an toàn. Một số người dùng có thể gặp các tác dụng phụ nhẹ, bao gồm đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn hoặc khô miệng. Các triệu chứng thường sẽ hết khi ngừng điều trị. Những người khác đã báo cáo rằng vị kim loại kéo dài sau khi sử dụng sản phẩm đông trùng hạ thảo, có thể mất nhiều thời gian hơn để chấm dứt.
Hy vọng bài viết giúp các bạn hiểu thêm về đông trùng hạ thảo.
Net🆔.vn
TMĐT
ERP
